nhà lý dời đô năm nào

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Thiên đô chiếu (chữ Hán: 遷都詔) tức Chiếu dời đô là 1 trong đoạn văn được Ngô Sĩ Liên ghi lại nhanh nhất ở thế kỷ 15 nhập sách Đại Việt sử ký toàn thư^[1], bài bác văn này được nhận định rằng vì thế vua Lý Thái Tổ phát hành nhập ngày xuân năm 1010 nhằm đem đế đô của nước Đại Cồ Việt kể từ Hoa Lư rời khỏi Đại La.

Bạn đang xem: nhà lý dời đô năm nào

Theo chủ ý của sử gia Trần Quốc Vượng^[2], Chiếu dời đô đang được xác định được tầm quan trọng của đế đô Thăng Long,^[3] là kiệt tác văn học tập khai sáng sủa của phòng Lý. Tuy nhiên, Chiếu dời đô ko nêu nhảy được ngôi nhà nghĩa dân tộc^[4] và khát vọng độc lập^[5], không chỉ có thế ngôn từ dùng nhập văn bạn dạng này đem đượm sắc tố dị đoan, tử vi.^[6]

Văn bản[sửa | sửa mã nguồn]

Bản chữ Hán:

昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。爲億萬世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。萬物失宜。朕甚痛之。不得不徙。

况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。萬物極繁阜之豐。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲萬世帝王之上都。

朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。

Bản phiên âm Hán-Việt:

Tích Thương gia chí Bàn thờ Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi buột quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự động thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ gia dụng đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ quần chúng chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên ngôi trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thông thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất ngôi trường, toán số đoản xúc, bá tánh tổn hao, vạn vật thất nghi ngờ. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.

Huống Cao Vương cố đô Đại La trở thành, trạch thiên địa chống chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang tô phía bối chi nghi ngờ. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hít điếm chi khốn; vạn vật cực kỳ phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu ớt hội; vi vạn thế đế vương vãi chi thượng đô

Trẫm dục nhân demo địa lợi dĩ tấp tểnh quyết cư, khanh đẳng như hà?

Bản dịch giờ Việt:

Xem thêm: truyện hộ tâm

Xưa ngôi nhà Thương cho tới đời Bàn thờ Canh 5 phen dời đô^[7], ngôi nhà Chu cho tới đời Thành Vương 3 phen dời đô^[8], há cần những vua thời Tam Đại^[9] ấy theo gót ý riêng biệt tự ý dời đô. Làm như vậy cốt nhằm mưu lược nghiệp rộng lớn, lựa chọn ở phần thân thiện, thực hiện tiếp cho tới con cái con cháu muôn vạn đời, bên trên kính mệnh trời, bên dưới theo gót ý dân, nếu như với khu vực tiện thì dời thay đổi, vì thế vận nước lâu nhiều năm, phong tục nhiều thịnh. Thế nhưng mà 2 ngôi nhà Đinh, Lê lại theo gót ý riêng biệt, khinh thường mệnh trời, ko đi theo việc cũ Thương Chu, cứ Chịu đựng yên tĩnh đóng góp đô điểm trên đây, cho tới nỗi thế đại ko nhiều năm, vận số cụt ngủi, trăm chúng ta tổn hao, muôn vật không khớp. Trẫm cực kỳ đau nhức, ko thể ko dời.

Huống chi trở thành Đại La, đế đô cũ của Cao Vương^[10], ở nhập điểm trung tâm trời khu đất, được thế Long cuộn hổ ngồi, tại chính giữa phái mạnh bắc tấp nập tây, tiện nghi ngờ núi sông sớm muộn. Vùng này mặt mày khu đất rộng lớn nhưng mà phẳng phiu, thế khu đất cao nhưng mà thông thoáng, dân ở ko đau đớn thấp trũng tối tăm, muôn vật rất là xanh tươi phồn thịnh. Xem từng nước Việt này đó là điểm thắng địa, thực là nơi tụ hội quan liêu yếu ớt của tư phương, thực sự điểm thượng đô kinh sư mãi muôn thuở.

Trẫm ham muốn nhân địa lợi ấy nhưng mà tấp tểnh điểm ở, những khanh suy nghĩ thế nào?

(Bản dịch của Viện Hàn lâm Khoa học tập xã hội nước ta, in nhập Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà Xuất bạn dạng Khoa học tập Xã hội, Hà Thành, 1993)

Ý nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Có chủ ý nhận định rằng Chiếu dời đô đang được thể hiện nay những chân thành và ý nghĩa thâm thúy, tầm nhìn thời đại của một vị vua Đại Cồ Việt 1000 năm về trước, Lúc ông lựa chọn Đại La thực hiện đế đô mới mẻ nhằm mưu lược nghiệp rộng lớn, tính tiếp phồn vinh, ngôi trường kỳ cho tới muôn thuở sau. Bản chiếu nêu nhảy được tầm quan trọng đế đô Thăng Long xứng danh là trung tâm chủ yếu trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống của vương quốc. Thời gian dối tiếp sau đó, Thăng Long vẫn chính là đế đô của những ngôi nhà Trần, ngôi nhà Hậu Lê, ngôi nhà Mạc, ngôi nhà Lê trung hưng và đang được là thủ đô của nước Cộng hòa Xã hội ngôi nhà nghĩa nước ta. Thăng Long thực sự là "nơi đế đô hàng đầu của đế vương vãi muôn đời".^[11]

Nhận xét về đế đô Thăng Long, sử gia Ngô Thì Sĩ nhập Đại Việt sử ký chi phí biên viết:

"Núi là vạt áo che, sông là dải đai thắt, sau sườn lưng là sông nước, trước mặt mày là biển khơi, vị trí hùng cường nhưng mà khan hiếm, rộng lớn nhưng mà nhiều năm, hoàn toàn có thể là điểm vua ở hùng tráng, ngôi báu vững chắc, hình thể Đại Việt ko điểm nào là rộng lớn được điểm này."

Việc xuất hiện nay bài bác chiếu tăng thêm ý nghĩa cực kỳ to tát rộng lớn so với lịch sử vẻ vang Hoa Lư và Thăng Long. Nó làm ra đặc điểm quan trọng của hành trình dài 1000 năm lịch sử vẻ vang. Đó là 1 trong áng văn của thời xung khắc lịch sử vẻ vang kể từ Hoa Lư cho tới Thăng Long – một sự thay đổi hào hùng của dân tộc bản địa nước ta.^[12]

Xem thêm: truyện ngược hoàn

• Ý nghĩa về kinh tế tài chính, cai quản lý:
  • Bài chiếu đang được nêu rõ rệt Thăng Long là khu đất đồng vì thế, phồn thịnh tuy nhiên ko Chịu đựng cảnh ngập úng, thuận tiện thực hiện nông.
  • Vị trí trung tâm trời khu đất, tại chính giữa phái mạnh bắc tấp nập tây, ở bên cạnh với sông, địa hình phẳng phiu, đó là khuôn mẫu lợi cho tới việc dịch rời. Di đem với thuận tiện thì giao thương mua bán mới mẻ dễ dàng và đơn giản cải cách và phát triển. Thêm nữa, việc địa hình thuận tiện cũng tạo nên quyền lợi cho tới việc quản lý và vận hành non sông, địa hạt nộp thuế phú, nhập cuộc họp hành cũng thuận tiện nhưng mà ngôi nhà vua trấn áp non sông, tuần du, dẹp giặc cũng thuận tiện.
• Ý nghĩa chủ yếu trị:
  • Nhà Lý mới mẻ lập ko lâu thì ngôi nhà vua ban chiếu dời đô. Vì Hoa Lư là khu đất cũ 2 chúng ta Đinh, Lê, lòng người ko vứt, vẫn còn đấy nhiều người lưu giữ tình ngôi nhà cũ, ni vua mới mẻ lên, đem dời đế đô cũng chính là khuôn mẫu phương pháp để phân giã gia thế triều đình, giảm sút tác động của cựu thần vậy.
  • Dời đô Thăng Long, đó là dẫn chứng, là lốt mốc cho tới việc vương vãi triều mới mẻ xây dựng, là sự thực hiện rộng lớn của bậc đế vương vãi, được lưu danh sử sách. Trên thực tiễn, cho tới ni không ít người vẫn biết việc dời đô ra mắt năm 1010 tuy nhiên lại ko biết ngôi nhà Lý xây dựng 1 năm trước đó cơ.
  • Việc dời đô, với những lời nói lẽ phủ tấp tểnh, đem ý chê bai ngôi nhà Đinh, Tiền Lê cũng tương tự động là 1 trong cơ hội nhưng mà những triều đại thông thường thực hiện nhằm phủ tấp tểnh triều trước, tích lũy nhân tâm, gia tăng vị thế của tôi. Điều này sẽ không thể xem là vi phạm đạo lý Uống nước lưu giữ nguồn được vì thế bên trên thực tiễn, 2 ngôi nhà Đinh, Lê đã và đang với thời hạn thăng bình, đầy đủ nhằm dời đô tuy nhiên ko thực hiện, còn những công tích không giống thì Lý Thái Tổ cũng ko phủ tấp tểnh hoặc phê phán.
  • Thăng Long vốn liếng sát quê cũ của phòng Lý (Bắc Ninh) nên dời đô Thăng Long cũng coi như 1 phương pháp để giúp sức quê nhà cải cách và phát triển, hỗ trợ cho vị thế cũng cố rộng lớn.

Hành trình dời đô[sửa | sửa mã nguồn]

Hơn một năm sau thời điểm đăng vương hoàng thượng, mon 7 năm Canh Tuất, Lý Thái Tổ chính thức dời đô kể từ Hoa Lư về Đại La. Từ việc mò mẫm khu đất, nghị bàn cho tới việc sẵn sàng nhằm dời đô ra mắt kha khá khẩn trương. Từ Hoa Lư về trở thành Đại La hoàn toàn có thể theo gót đường đi bộ hoặc theo gót lối thủy. Sử cũ ko biên chép cụ thể ngôi nhà Lý dời đô vì thế lối nào là. Các ngôi nhà nghiên cứu và phân tích đang được kết luận: ngôi nhà Lý dời đô vì thế lối thủy. Và chỉ mất dời đô vì thế lối thủy thì mới có thể đáng tin cậy và vận tải được cả máy bộ triều đình phần đông nằm trong vật hóa học bảo vệ hoành tráng kèm theo..

Từ Hoa Lư cho tới Thăng Long[sửa | sửa mã nguồn]

Khác với những đế đô chủ yếu thống không giống ở nước ta, đế đô Hoa Lư với cùng một tầm quan trọng lịch sử vẻ vang quánh biệt: là điểm khắc ghi sự thành lập kinh trở thành Thăng Long - Hà Thành, thủ đô lúc này của non sông nước ta. Mốc son Lý Thái Tổ dời đô kể từ Hoa Lư về Thăng Long nhưng mà dẫn chứng là Chiếu dời đô được xác lập là thời khắc khai sinh lịch sử vẻ vang thủ đô tuy nhiên với việc không ngừng mở rộng diện tích S phần rộng lớn những vùng khu đất kinh thành của nước ta với trước Hoa Lư như Mê Linh (Hai Bà Trưng), Long Biên (nhà Tiền Lý), Cổ Loa (nhà Ngô) ni đều thuộc sở hữu Hà Thành.

Hoa Lư gắn sát với việc nghiệp của 2 vua đầu triều đại ngôi nhà Lý. Vua Lý Thái Tổ được triều đình Hoa Lư tiến thủ cử đăng vương thay cho ngôi nhà Tiền Lê. Vì thế nhưng mà khối hệ thống chủ yếu trị và hạ tầng vật hóa học của kinh trở thành Thăng Long sau đây đều thừa kế kể từ đế đô Hoa Lư trước cơ. Để tưởng vọng lao động bịa đặt chân móng kiến thiết song lập tự động ngôi nhà của non sông và lưu giữ cho tới Cố đô Hoa Lư, ngôi nhà Lý đang được kiến thiết nhiều dự án công trình bản vẽ xây dựng như thể ở Hoa Lư bên trên chống ở Thăng Long nhưng mà bọn chúng vẫn tồn bên trên đến tới ni như: Ô Cầu Dền, phố Tràng Tiền, phố Cầu Đông, miếu Một Cột, trượt phụ thân Bồ Đề, cống Trẹm, tháp Báo Thiên, phố Đình Ngang...^[13][14] Sách Đại Nam nhất thống chí^[15] chép: "Đô cũ ngôi nhà Đinh, ngôi nhà Lê ở xã Trường Yên Thượng và Trường Yên Hạ về phía tây-bắc thị trấn Gia Viễn, với nội thành của thành phố và ngoài thành phố, với cửa ngõ xây bằng đá tạc, lại sở hữu những danh hiệu: cầu Đông, cầu Dền, cầu Muống, Tràng Tiền, miếu Tháp, miếu Nhất Trụ,... nền cũ vẫn còn đấy. Về sau Lý Thái Tổ dời đô cho tới Thăng Long đều sử dụng theo gót những thương hiệu ấy..."

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Lý Thái Tổ
• Hoa Lư
• Thăng Long

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Chiếu dời đô bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
• Từ đế đô Hoa Lư cho tới đế đô Thăng Long: Tầm nhìn xuyên thế kỷ
• Đại Việt Sử ký toàn thư, kỷ ngôi nhà Lý
• Bản tàng trữ chiếu dời đô dạng text^{[liên kết hỏng]} bên trên tủ sách Quốc gia Việt Nam