chữ chăm cổ

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Chữ viết lách Chăm
Chữ viết lách Chăm bên trên bia Po Nagar, năm 965 Bạn đang xem: chữ chăm cổ
Thể loại	Abugida
Thời kỳ	thế kỷ 4–nay
Hướng viết	Trái sang trọng phải
Các ngôn ngữ	tiếng Chăm
Hệ chữ viết lách liên quan
Nguồn gốc	Bảng vần âm Tiền Sinai Bảng vần âm Phoenicia Bảng vần âm Aram Brāhmī Pallava grantha Chữ viết lách Chăm
ISO 15924
ISO 15924	Cham, 358
Unicode
Dải Unicode	U+AA00–U+AA5F
Bài viết lách này chứa chấp những hình tượng ngữ âm IPA vô Unicode. Nếu ko tương thích tương hỗ dựng hình, bạn cũng có thể tiếp tục trông thấy vệt chấm chất vấn, vỏ hộp, hoặc ký hiệu không giống thay cho kí tự động Unicode. Để được bố trí theo hướng dẫn thêm thắt về những ký hiệu IPA, hãy coi Trợ giúp:IPA.

Chữ viết lách Chăm là khối hệ thống chữ viết lách nhằm thể hiện tại giờ Chăm, một ngôn từ nằm trong ngữ hệ Nam Đảo. Cộng đồng người thưa giờ Chăm phân bổ hầu hết ở VN và Campuchia với 230.000 người.

Xem thêm: lâm áng tư

Chữ Chăm là 1 trong trong mỗi khối hệ thống chữ viết lách thứ nhất bắt mối cung cấp kể từ chữ Brahmi ở Nam đè Độ khoảng chừng năm 200. Giống như toàn bộ những chữ viết lách nằm trong group ngôn từ Brahmi, chữ Chăm ghi lại âm tiết (có vần âm chỉ nguyên vẹn âm, tuy nhiên những vần âm ghi lại phụ âm sở hữu nguyên vẹn âm kèm theo luôn luôn vô đó). Chữ này viết lách mặt hàng ngang, kể từ ngược sang trọng nên như chữ Latinh.

Cộng đồng người Chăm thời buổi này sở hữu nhị group cách quãng nhau, người Tây Chăm ở Campuchia và người Đông Chăm ở VN. Chữ viết lách Chăm ở nhị điểm khác lạ nhau khá xa cách. Người Tây Chăm phần rộng lớn theo gót đạo Hồi và thời buổi này ưu chuộng sử dụng chữ Ả Rập. Người Đông Chăm ở VN hầu hết theo gót đạo Hindu và vẫn dùng chữ viết lách riêng rẽ của mình. Trong thời hạn Đông Dương là nằm trong địa của Pháp, cả nhị group người Chăm đều bị buộc nên trả sang trọng sử dụng ký tự động Latin.

Chữ viết lách Chăm[sửa | sửa mã nguồn]

Tương tự động như các loại chữ abugida không giống, những phụ âm vô giờ Chăm sở hữu nguyên vẹn âm vốn liếng sở hữu. Các vệt phụ của nguyên vẹn âm dựa vào được dùng nhằm sửa thay đổi nguyên vẹn âm vốn liếng sở hữu. Vì giờ Chăm không tồn tại virama, nên những ký tự động quánh biệt (phụ âm cuối) được dùng cho những phụ âm đuôi tương đương như các phụ âm chillu của chữ Malayalam.
Hầu không còn những vần âm phụ âm, ví dụ như [b], [t], hoặc [p], bao hàm một nguyên vẹn âm vốn liếng sở hữu [a] nhưng mà không nhất thiết phải viết lách. Các âm ngắc mũi, [m], [n], [ɲ] và [ŋ] (hai vần âm sau được phiên âm là ny (nh vô giờ Việt) và ng vô bảng vần âm Latinh) là những nước ngoài lệ, và sở hữu một nguyên vẹn âm vốn liếng sở hữu [ɨ] (được phiên âm là â vô bảng vần âm Latinh (ư vô giờ Việt)). Một vệt phụ gọi là kai, ko xẩy ra với những phụ âm không giống, được thêm nữa bên dưới phụ âm ngắc mũi nhằm viết lách nguyên vẹn âm [a].
Một kể từ giờ Chăm sở hữu cấu tạo V (nguyên âm) hoặc CV (phụ âm - nguyên vẹn âm), ngoài âm cuối, còn rất có thể là CVC (phụ âm - nguyên vẹn âm - phụ âm). Có một vài vần âm phụ âm cuối vô chữ Chăm; những phụ âm không giống chỉ kéo dãn dài đuôi dài thêm hơn nữa ở phía ở bên phải nhằm biểu thị sự vắng vẻ mặt mày của nguyên vẹn âm cuối.

Phụ âm[sửa | sửa mã nguồn]

Phụ âm đệm[sửa | sửa mã nguồn]

Phụ âm cuối[sửa | sửa mã nguồn]

Tiếng Chăm ko dùng những virama nhằm triệt chi tiêu những nguyên vẹn âm vốn liếng sở hữu. Phụ âm cuối được biểu thị theo gót một trong các phụ thân cách: một vần âm phụ âm cuối rõ nét, một vệt phụ phối hợp hoặc vì thế ꨥ.

Xem thêm: bạo táo đích bàng giải

Nguyên âm độc lập[sửa | sửa mã nguồn]

Sáu vô số những nguyên vẹn âm hàng đầu được ghi vì thế những vần âm duy nhất:

Nguyên âm phụ thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Các nguyên vẹn âm hàng đầu không giống được màn biểu diễn bằng phương pháp thêm thắt vệt phụ vô chữ ꨀ (a). Các vệt phụ tương đương nhau được dùng với những phụ âm để thay thế thay đổi nguyên vẹn âm có trước của chúng:

Số đếm[sửa | sửa mã nguồn]

Tiếng Chăm sở hữu một cỗ chữ số quánh biệt:

Unicode[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons nhận thêm hình hình họa và phương tiện đi lại truyền đạt về Chữ viết lách Chăm.

• Chữ viết lách Chăm (tiếng Anh)